Ήθη και έθιμα του τόπου μας στο σχολείο μας!

Τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας…….

στο σχολείο μας!!

       Το θέμα μας «ήθη και έθιμα του τόπου μας» υλοποιήθηκε στο

1^ο Νηπ/γείο Αγ.Μαρίνας Τσαλικάκι στο Γάζι Ηρακλείου, με σκοπό να έρθουμε σε επαφή με  τον πολιτισμό μας, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας μέσα από μαρτυρίες και πληροφορίες από γονείς, παππούδες και γιαγιάδες για να τα γνωρίσουμε  μεταφέροντας αυτή την κληρονομιά μας αργότερα και στους νεότερους.

Υλοποιήθηκε κατά την διάρκεια του σχολικού έτους 2012-13 από τα παιδιά και των δύο τμημάτων με βιωματικές δραστηριότητες ,πολλές κατασκευές και επισκέψεις εμπλέκοντας κατά την διάρκεια όλου του  έτους φορείς του τόπου μας ,συλλόγους, γονείς και ειδικούς επιστήμονες οι οποίοι μας έδιναν πληροφορίες για τον τόπο μας και τον πολιτισμό μας.

Η χρονιά μας έκλεισε με παρουσίαση των ηθών και εθίμων από τα ίδια τα παιδιά απαγγέλοντάς τα  σε δίστιχα, με παρουσίαση των κατασκευών τους  και αντικειμένων λαϊκής τέχνης!

Η μαντινάδα μας για την Κρήτη(από τα παιδιά)

«H Kρήτη μας είναι όμορφη με θάλασσα και ήλιο

μ’ ελιές γεράκια κι’ αετούς και τον αγέρα φίλο!»

XΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ-ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

Στην Κρήτη τα χρόνια τα παλιά δεν ήταν όπως τώρα,

και στα χωράφια οι άνθρωποι πηγαίνανε με ήλιο και με μπόρα.

Σε κάθε κρητικό χωριό ζούσαν μικροί μεγάλοι,

δουλεύανε όλοι μαζί, με κόπο και καμάρι.

Και εμαζώναν τσι ελιές απάνω απ’ τα κλωνάρια,

με τη σβελτάδα που’χανε οι νιές και παλικάρια.

Ερχότανε Χριστούγεννα και οι γυναίκες όλες,

εφτιάχνανε τα σπίτια τους να’ ναι καθαρά τσι σχόλες.

Παίρνανε και τα ρούχα τους για να τα καθαρίσουν,

μα και κουβάδες με νερό ξανά να σφουγγαρίσουν.

                          

                       

                                     

                             Και έπειτα εζυμώνανε με κέφι και μεράκι,

ψωμί Χριστουγεννιάτικο και πλουμιστό λιγάκι.

Φτιάχνανε παραδοσιακά γλυκά, δίπλες και κουραμπιέδες,

μελομακάρονα πολλά να τρώνε αυτές τις μέρες.

Και όταν ετελειώνανε  επαίρνανε τα όρη,

ψάχνανε να βρούνε πoιό δεντρί θα στόλιζε η κόρη.

Το δέντρο το στολίζανε με φλούδες και με φύλλα,

και στην κορφή του βάζανε σταυρό για προστασία.

                    Κι έπειτα η ώρα ερχότανε που σφάζανε τσι χοίρους,

            απάκια και λουκάνικα για τους καλούς τους φίλους.

              Γλέντι μεγάλο κάνανε με όργανα και λύρα,

            χορεύανε και πίνανε ρακί όλη τη νύχτα.

                               Και μες τους δρόμους του χωριού χορεύαν τα κοπέλια,

             και λέγανε τα κάλαντα την Άγια τούτη μέρα. 

       www.pygmi.gr

                             

                                                                            

                         

                           Όμως τους καλικάντζαρους θέλει η παράδοσή μας,

να κατεβαίνουνε στη γη, να κόβουν το δεντρί μας.

Αφού μαντάρα τα’καναν και όλα άνω κάτω,

έρχεται η νοικοκυρά να σιγυρίσει κι’ άλλο.

Και ήρθανε τα Χριστούγεννα, χτυπάνε οι καμπάνες,

και όλοι τους στην εκκλησιά με ευλάβεια θα πάνε.

«Χριστός γεννάται» ακούγεται, την Άγια τούτη μέρα,

και όλοι θερμά προσεύχονται μ’ ένα κερί πιο πέρα.

Μόλις τελειώσει η εκκλησιά, θα στρώσουνε τραπέζι,

με φαγοπότι εύχονται χρόνια πολλά με κέφι.

Και πέρασαν οι μέρες και έρχεται η Πρωτοχρονιά,

στο σπίτι το ποδαρικό θα φέρει υγεία και χαρά.

Ό Άγιος που είχανε στο σπίτι φύλακά τους,

τους έκανε ποδαρικό να πάει καλά η χρονιά τους.

Μα για να ολοκληρωθεί το έθιμο την πίτα θε να κόψουν,

και σ’όποιον τύχει το φλουρί καλοτυχιά θα δώσουν.

Καλή χρονιά δεν λέγεται χωρίς την καλή χέρα,

που τα παιδιά ανυπόμονα περιμένουν αυτή τη μέρα.

Και να, ο Άη Βασίλης έρχεται μοιράζοντας τα δώρα,

ευχές πολλές μα και χαρά προσμένει όλη η χώρα!!

ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ

Σαν τελειώνει ο χιονιάς κι άνοιξη σιμώνει,

το πρώτο που το διαλαλεί είναι το χελιδόνι.

  

Και τα κοπέλια με χαρά στσι δρόμους αγλακούνε

και χελιδόνα ψεύτικη στα χέρια τους βαστούνε.

Τραγουδιστά την άνοιξη και αυτά καλωσορίζουν

Που γαληνεύουν οι καρδιές και τα δεντρά ανθίζουν.

ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ  ΓΙΑ  ΤΙΣ  ΑΠΟΚΡΙΕΣ

Σαν έρχονται  οι απόκριες στη Κρήτη μασκαράδες,

μικροί μεγάλοι ντύνουνται, ακόμα και οι γράδες.

Αράδα παίρνουν το χωριό , σ΄όλα τα σπίθια πάνε

όλους να τσι πειράξουνε κι όχι να πιουν να φάνε.

Σα θενε αυτοί τσι μούρες τους, σ΄άλλους ξεφανερώνουν,

και πίνουν και καμιά ρακή , κι ύστερα αλλού βαρκώνουν.

Τη μέρα τσι αποκριάς, οι συγγενείς μονοιάζουν,

και τρώνε , πίνουνε, γλεντούν και τα βαρέλια αδειάζουν.

Το γαϊτανάκι όλοι κρατούν και διασκεδάζει ο κόσμος,

στα χείλη  έρχεται η χαρά, μισεύγει κάθε πόνος.

                                                                                                         

Σα  φύγει η αποκριά, η πιο ωραία μέρα,

έρχεται η Σαρακοστή κι η καθαρή Δευτέρα.

Και  Καρναβάλια γίνουνται, να διασκεδάζει ο κόσμος,

στα ΄χειλη  να΄ρχεται η χαρά και να μισεύγει ο πόνος.

Συνήθειες και έθιμα λογιώ-λογιώ κρατούνε,

σ’όλης τση Κρήτης τα χωριά πιστά τ΄ακολουθούνε.

Πετούνε τσι χαρταετούς, και τρώνε τη λαγάνα,

κι άλλα πολλά νηστήσιμα και δεν τους λείπει πράμα.

Αλλού προβιές ΄πο πρόβατα, βάζουνε και κουδούνια,

με κάρβουνο μουζώνουνται και πιάνουν τα καντούνια.

Κι αλλού καζάνια ολόκληρα , στέκουν με φασολάδα,

που ΄ναι το εθνικό φαί , σε όλη την Ελλάδα.

Παιχνίδια παίζουνε πολλά, πειράζουνε τσ΄ανθρώπους,

γλεντούνε, ξεφαντώνουν  πριν μπουν ξανά στσι κόπους.

ΜΑΝΤΙΝΑΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ

Για τση λαμπρής τα έθιμα δυο λόγια θα σας πούμε

πού ΄ναι γιορτή των  Χριστιανών  και όλοι την τηρούνε.

Το Σάββατο του Λάζαρου φτιάχνουν τα Λαζαράκια

και ψέλνουνε τα κάλαντα γυρνώντας  στα σοκάκια.

                                                

Τσι μέρες που ακολουθούν τσι λέμ’όλες μεγάλες,

μέχρι τη μέρα τση λαμπρής που ΄χει περίσσες χάρες.

Κι αρχίζουμε απ΄την Πέμπτη που βάφουν  τ΄αυγουλάκια

πλέκουν στεφάνια του σταυρού και κάνουν κουλουράκια.

Έρχεται η Παρασκευή που όλοι δάκρυα χύνουν,

μοιρολογούν  για το Χριστό κι ούτε νερό δε πίνουν.

Ψέλνουνε τα εγκώμια, στην εκκλησία πάνε

στολίζουν επιτάφιο και στο χωριό γυρνάνε.

Καλιτσούνια οι νοικοκυρές κάνουν και τσουρεκάκια

Σάββατο τα φουρνίζουνε που σφάζουν και τ΄αρνάκια.

Το  βράδυ τση Ανάστασης όλοι μικροί μεγάλοι

ντύνουνται με τα σκολιανά κι έχουν χαρά μεγάλη.

Με τ΄άγιο φως τα σπίθια τους σταυρώνουν και φωτίζουν

τρώνε τη μαγειρίτσα τους και τ΄αυγά τσουγκρίζουν.

Ρίχνουνε και βεγγαλικά με το ‘’ΧΡΙΣΤΟΣ  ΑΝΕΣΤΗ’’

και τον Ιούδα στη φωτιά ρίχνουν αυτό τον ψεύτη.

   

Την Κυριακή από νωρίς, χτυπούνε οι καμπάνες

και με φωνές των κοπελιών γεμίζουν οι αλάνες.

Σουβλίζουνε παντού αρνιά ,χορεύουνε γλεντούνε,

όλοι είναι χαρούμενοι κι όλους τσι αγαπούνε.

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΚΛΗΔΟΝΑ

Ημέρα του Αη Γιαννιού και ο κόσμος την γιορτάζει

με το έθιμο του κλήδονα την παντρειά ετοιμάζει.

Μια κοπελιά αμίλητη με το σταμνί στον ώμο

παίρνει νερό με τσι φίλες της και την σκεπάζει μόνο.

Μέσα εκεί τοποθετούν φρούτα και ριζικάρια

με το αρχικό τους όνομα για να’βρουν παλλικάρια.

Κάτω απ΄το φως του φεγγαριού τη στάμνα την αφήνουν

και ετοιμάζουν την φωτιά τον Μάη να πηδήξουν.

Για το καλό τσι υγείας τους πηδούνε νέοι, γέροι

κι οι κοπελιές να παντρευτούν το έχουνε αμέντι.

eggaresnaxos.blogspot.com

  Όταν ο ήλιος πρωτοβγεί την στάμνα ετοιμάζουν

βγάζουν το κόκκινο πανί, το ριζικό διαβάζουν.

Με μαντινάδες ακολουθεί το γλέντι μέχρι πρωϊας

κρασί ,φαϊ ,πειράγματα και χωρατάς.

«Σήµερα που ‘ναι τ’ Αι Γιαννιού του Θιου ζητώ µια χάρη

του χρόνου σαν και σήµερα να γίνουµε ζευγάρι.

Μήλο ‘βαλα στον κλήδονα κι είναι και µυρωδάτο

κι αν δεν σε πάρω θα γενεί ο κόσµος άνω κάτω

Στο όνοµα σου ορκίζοµαι στον κλήδονα επάνω

αν δεν σε κάνω ταίρι µου καλιά ‘χω να πεθάνω.

Σήµερα που ‘ναι τ’ Αι Γιαννιού βάλε αρχή κερά µου

του χρόνου σαν και σήµερα να σ’ έχω αγκαλιά µου.

Υπάρχουν θάλασσες, στεριές, ήλιοι, φεγγάρια, αστέρια

µα γώ προτίµησα να ζώ σκλάβος στα δυο σου χέρια.

Πλια εύκολο µου φαίνεται τ' αστέρια να µετρήσω,

παρά τα µάτια σου τα δυο να τα ξελησµονήσω.

Ως καρτερούνε το νερό τα δέντρα κάθε µέρα,

σε περιµένω, για να 'ρθείς, άσπρη µου περιστέρα.

Είναι µεγάλος θησαυρός, µικρή µου, η καρδιά σου,

χαρά σ' αυτό που η µοίρα του γράφει να ζει κοντά σου.

Έβγα στο παραθύρι σου να γίνει η νύχτα µέρα

να πάρει ανάσα η καρδιά και το κορµί µου αέρα.

Άκουσ' ένα γλυκό σκοπό απού στη νύχτ' απλώνει,

είν' από κείνη την καρδιά απού για σένα λιώνει.»

«Ένα μεγάλο ευχαριστώ από καρδιάς θα πούμε

σε όσους εσυντράμανε την Κρήτη να διαβούμε.!

http://www.zyyne.com/zh5/126714#p=5

ISBN:978-618-81349-0-4)